- Βιβλιογραφική ανασκόπηση 1ου βαθμού σε ένα ευρύ πεδίο γνωστικής ύλης.

- Εντοπισμός βιβλιογραφικών περιοχών με ενδιαφέρουσες ερευνητικές ελλείψεις.

- Βιβλιογραφική ανασκόπηση 2ου βαθμού σε ένα εξειδικευμένο πεδίο γνωστικού περιεχομένου.

- Ατυπη παρουσίαση στον επιβλέποντα καθηγητή των κύριων τάσεων της ειδικής αυτής βιβλιογραφίας.

- Εντοπισμός 2-3 αξιόλογων ερευνητικών προβλημάτων, που θα αποτελέσουν τη βάση της διατριβής.

- Συγγραφή της ερευνητικής πρότασης, η οποία θα πρέπει να περιέχει τα κεφάλαια : Εισαγωγή, Βιβλιογραφία, Μέθοδος.

- Παρουσίαση της Ερευνητικής Πρότασης ενώπιον 3μελούς Επιτροπής, που αποτελείται από τον επιβλέποντα και (2) δύο μέλη ΔΕΠ του ιδίου η συγγενέστερου αντικειμένου που ορίζει η Συντονιστική Επιτροπή.

- Η ερευνητική πρόταση γίνεται αποδεκτή (με τροποποιήσεις ή χωρίς) και ο φοιτητής συνεχίζει.

- Σε αντίθετη περίπτωση η Συντονιστική Επιτροπή μετά από εισήγηση της 3μελούς επιτροπής αποφασίζει την επανέναρξη της διαδικασίας.

δ. Για την απονομή μεταπτυχιακού διπλώματος ειδίκευσης απαιτείται η επιτυχής εξέταση στα προβλεπόμενα από το οικείο Πρόγραμμα μαθήματα, σε συνδυασμό με τη συμμετοχή του μεταπτυχιακού φοιτητή στο σύνολο των εκπαιδευτικών και ερευνητικών δραστηριοτήτων που έχουν ειδικά οριστεί γι· αυτόν, καθώς επίσης και με την επιτυχή υποστήριξη της μεταπτυχιακής διατριβής.

ε. Ο υποψήφιος υποχρεούται να υποβάλλει στη Γραμματεία του ΠΜΣ τρία (3) αντίτυπα της ολοκληρωμένης διατριβής του και σύντομο βιογραφικό σημείωμα. Η δημόσια υποστήριξη της διατριβής ορίζεται από τον επιβλέποντα καθηγητή 30 ημέρες μετά την υποβολή της. Η Γραμματεία υποχρεούται να ανακοινώσει το γεγονός και να δώσει ευρεία δημοσιότητα στην Πανεπιστημιακή κοινότητα κυκλοφορώντας έντυπο που να περιλαμβάνει την περίληψη της διατριβής και το βιογραφικό σημείωμα του υποψηφίου.

στ. Η τελική αξιολόγηση και κρίση της μεταπτυχιακής διατριβής γίνεται από Εξεταστική Επιτροπή, η οποία απαρτίζεται από τρία (3) μέλη ΔΕΠ, που ορίζονται από τη ΓΣΕΣ ύστερα από πρόταση της Συντονιστικής Επιτροπής του ΠΜΣ.

ζ. Ο υποψήφιος αναπτύσσει τη μέθοδο και τα αποτελέσματα της έρευνάς του δημόσια ενώπιον της 3μελούς Εξεταστικής Επιτροπής η οποία στη συνέχεια κρίνει την πρωτοτυπία του θέματος, την εγκυρότητα της μεθοδολογικής προσέγγισης και το σχεδιασμό της έρευνας. Για την έγκριση απαιτείται η σύμφωνη γνώμη δύο (2) τουλάχιστον μελών της Εξεταστικής Επιτροπής.

η. Η διαδικασία κατάθεσης αντιγράφων της μεταπτυχιακής διατριβής στη βιβλιοθήκη του Τμήματος είναι ιδια με αυτή της διδακτορικής διατριβής (βλέπε εδώ)

3. Διδακτορική έρευνα

α. Οι φοιτητές που έχουν περατώσει επιτυχώς τις μεταπτυχιακές σπουδές ειδίκευσης ή είναι κάτοχοι αναγνωρισμένων ισότιμων και ισοδύναμων τίτλων μεταπτυχιακών σπουδών, μπορούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους στα πλαίσια του παρόντος Προγράμματος. Στην περίπτωση αυτή και αφού παρακολουθήσουν επιτυχώς τα τρία μαθήματα κορμού, ανακηρύσσονται επίσημα Υποψήφιοι Διδάκτορες και τους παρέχεται σχετικό πιστοποιητικό, προκειμένου να εκπληρώσουν στη συνέχεια επιτυχώς τις υποχρεώσεις επιπρόσθετης (πέραν του μεταπτυχιακού επιπέδου) φοίτησης, που θα αποφασίσει η Συντονιστική Επιτροπή με γνώμονα την εφαρμογή και πλήρωση ενός στέρεου Διδακτορικού Προγράμματος Σπουδών.

β. Για κάθε μεταπτυχιακό φοιτητή-υποψήφιο διδάκτορα ορίζεται από τη ΓΣΕΣ, ύστερα από εισήγηση της Συντονιστικής Επιτροπής, τριμελής συμβουλευτική επιτροπή, η οποία είναι αρμόδια για την καθοδήγηση και επίβλεψη του υποψηφίου. Η συμβουλευτική επιτροπή απαρτίζεται από τον επιβλέποντα, που είναι μέλος ΔΕΠ του Τμήματος και ανήκει στη βαθμίδα του καθηγητή ή του αναπληρωτή καθηγητή, ή του επίκουρου καθηγητή και δύο άλλα μέλη ΔΕΠ, από τα οποία μπορεί το ένα να είναι λέκτορας του Τμήματος, εφόσον είναι μόνιμος ή έχει τουλάχιστον τριετή θητεία, ή ερευνητής αναγνωρισμένου ερευνητικού κέντρου ή ιδρύματος.

γ. Η διαδικασία που ακολουθείται για τον προσδιορισμό του θέματος και την οριστικοποίηση της ερευνητικής πρότασης είναι η ίδια με αυτή για τη μεταπτυχιακή έρευνα. Στην περίπτωση αυτή η 3μελής Επιτροπή είναι η συμβουλευτική επιτροπή.

δ. Ειδικά για το Διδακτορικό επίπεδο σπουδών, συνιστάται σε επιβλέποντες καθηγητές και φοιτητές να σχεδιάζουν ερευνητικά προγράμματα που να συνδυάζουν παρεμφερή γνωστικά πεδία, όπως γίνεται διεθνώς με τη σύνθετη έρευνα.

ε. Σε περιπτώσεις σύνθετων ερευνητικών σχεδιασμών είναι αυτονόητη η συνεργασία μεταξύ εργαστηρίων και σπουδαστηρίων, σε θέματα μετρήσεων και τεχνικών διαδικασιών.

στ. Η τελική αξιολόγηση και κρίση της διατριβής του υποψήφιου διδάκτορα μετά την ολοκλήρωση των υποχρεώσεών του, σύμφωνα με το πρόγραμμα και τον κανονισμό μεταπτυχιακών σπουδών, γίνεται από εξεταστική επιτροπή η οποία απαρτίζεται από επτά (7) μέλη ΔΕΠ. Στην εξεταστική επιτροπή συμμετέχουν τα τρία (3) μέλη της συμβουλευτικής επιτροπής, εφόσον έχουν την ιδιότητα του μέλους ΔΕΠ και τα υπόλοιπα τέσσερα (4) ή κατά περίπτωση πέντε (5) ορίζονται από τη ΓΣΕΣ, ύστερα από γνώμη της Συντονιστικής Επιτροπής του ΠΜΣ. Τα τρία (3) τουλάχιστον από τα μέλη της εξεταστικής επιτροπής ανήκουν στη βαθμίδα του καθηγητή.

ζ. Τα μέλη της εξεταστικής επιτροπής ανήκουν στην ίδια ή συγγενή επιστημονική ειδικότητα με αυτή την οποία εκπονεί ο υποψήφιος τη διατριβή του και μπορούν ορισμένα από αυτά να προέρχονται από άλλο Τμήμα του ίδιου ή άλλου ΑΕΙ.

η. Η προεξεταστική διαδικασία που ακολουθείται είναι η ίδια με αυτή για τη μεταπτυχιακή έρευνα (βλέπε εδώ).

θ Ο υποψήφιος υπερασπίζεται τη διατριβή του δημόσια ενώπιον της εξεταστικής επιτροπής η οποία στη συνέχεια κρίνει το πρωτότυπο της διατριβής και το αν αποτελεί συμβολή στην εξέλιξη και στην πρόοδο της επιστήμης. Τα μέλη της εξεταστικής επιτροπής ψηφίζουν υπέρ ή κατά της έγκρισης της διατριβής, αιτιολογώντας ειδικά την ψήφο τους. Για την έγκριση διδακτορικής διατριβής απαιτείται η σύμφωνη γνώμη πέντε (5) τουλάχιστον μελών της εξεταστικής επιτροπής.

ι. Η αναγόρευση του υποψηφίου σε διδάκτορα γίνεται από τη ΓΣΕΣ μετά από εισήγηση της Συντονιστικής Επιτροπής, στην οποία πρέπει να γίνεται ρητή αναφορά στην εκπλήρωση των εξής υποχρεώσεων του υποψήφιου διδάκτορα:

- Κατάθεση στη βιβλιοθήκη τριών αντιγράφων της διατριβής (2 βιβλιοδετημένα έντυπα και 1 σε ηλεκτρονική μορφή δίσκου λέιζερ). Προς τούτο συνυποβάλλεται αφενός σημείωμα του επιβλέποντα καθηγητή ότι έγιναν οι απαραίτητες διορθώσεις που αποφάσισε η εξεταστική επιτροπή και αφετέρου βεβαίωση του βιβλιοθηκονόμου για την κατάθεση των ανωτέρω αντιτύπων.

- Δημοσίευση δύο τουλάχιστον πρωτοτύπων εργασιών σε διεθνή επιστημονικά περιοδικά αναγνωρισμένου κύρους. Προς τούτο αρκεί επιστολή αποδοχής του εκδότη.

- Ερευνητική δραστηριότητα σε πανεπιστήμιο της αλλοδαπής διάρκειας τουλάχιστον 2 μηνών, που βεβαιώνεται από τον συνεπιβλέποντα καθηγητή του ξένου ιδρύματος.

- Προσφορά εκπαιδευτικού εργαστηριακού έργου διάρκειας τουλάχιστον ενός ακαδημαϊκού εξαμήνου που βεβαιώνεται από τον Διευθυντή του αντίστοιχου εργαστηρίου. Ο συνολικός αριθμός φοιτητοωρών του εκπαιδευτικού αυτού έργου καθορίζεται σε 50 ώρες.

4. Δικαιώματα δοκιμαζόμενων ¹
Η χρησιμοποίηση δοκιμαζομένων σε οποιαδήποτε έρευνα προϋποθέτει την ακριβή τήρηση αρχών και κανόνων και γίνεται μέσα σε ένα πλαίσιο σεβασμού της προσωπικότητας του ατόμου. Αδυναμία τήρησης των κανόνων που διατυπώνεται παρακάτω αποτελεί σοβαρό δεοντολογικό παράπτωμα.
Όποιος δοκιμαζόμενος ή ασθενής εκτίθεται σε πιθανό σωματικό, ψυχολογικό ή κοινωνικό τραυματισμό/ένταση πρέπει να ενημερώνεται και να δίνει εγγράφως τη συγκατάθεσή του πριν τη συμμετοχή του σε κάποιο ερευνητικό πρόγραμμα. Ως συγκατάθεση δοκιμαζόμενου ορίζεται η εθελούσια συναίνεση ενός ατόμου ή του νομικά εξουσιοδοτημένου αντιπροσώπου του να ασκεί ελεύθερα τη βούλησή του χωρίς ανάρμοστο δέλεαρ ή οποιαδήποτε βία, παραπλάνηση, δόλο, πίεση ή άλλη μορφή εξαναγκασμού.
Η Συντονιστική Επιτροπή του ΠΜΣ απαιτεί να γίνονται όλες οι κατάλληλες ενέργειες, ώστε να επιτυγχάνεται η ενημέρωση και συγκατάθεση όλων των δοκιμαζόμενων που χρησιμοποιούνται από τους ερευνητές/φοιτητές για τις ανάγκες υλοποίησης του Προγράμματος. Στις περισσότερες περιπτώσεις η συγκατάθεση θα πρέπει να λαμβάνεται αφού ο δοκιμαζόμενος διαβάσει ένα έντυπο με τίτλο "συγκατάθεση μετά από ενημέρωση" το οποίο παρέχει όλες τις συναφείς πληροφορίες, που αφορούν την έρευνα ή το Πρόγραμμα, με την επισύναψη της υπογραφής του που δείχνει ότι το έντυπο διαβάστηκε και δόθηκε η συγκατάθεση για τη συμμετοχή κάτω από τις συνθήκες που περιγράφονται σε αυτό. Το έντυπο θα πρέπει να είναι διατυπωμένο κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να γίνεται εύκολα κατανοητό από τους δοκιμαζόμενους και σε μια γλώσσα την οποία οι δοκιμαζόμενοι κατανοούν ευχερώς. Απαιτείται από τους ερευνητές/φοιτητές να μελετήσουν τα ακόλουθα ώστε να τα συμπεριλάβουν στο έντυπο συγκατάθεσης ως απαραίτητα στοιχεία ενημέρωσης για τη συγκεκριμένη έρευνα:

α. Γενική περιγραφή του υπόβαθρου και των στόχων της έρευνας.

β. Επαρκή επεξήγηση των διαδικασιών που θα ακολουθήσουν και των σκοπών τους, αναγνώριση οποιωνδήποτε πειραματικών διαδικασιών και περιγραφή όλων των πιθανών κινδύνων που ενυπάρχουν σε αυτές τις διαδικασίες.

γ. Σαφής περιγραφή πραγματικών ωφελειών που τυχόν θα προκύψουν από τη συμμετοχή των δοκιμαζόμενων στις ερευνητικές διαδικασίες ή εκ των αποτελεσμάτων της όλης ερευνητικής προσπάθειας.

δ. Πρόσκληση για αποσαφήνιση αποριών και απάντηση ερωτήσεων σε οποιεσδήποτε απορίες του δοκιμαζόμενου όσον αφορά τις διαδικασίες ή άλλες πλευρές της έρευνας.

ε. Σαφής δέσμευση ότι ο δοκιμαζόμενος είναι ελεύθερος να αποσύρει τη συγκατάθεσή του και να διακόψει τη συμμετοχή του στην έρευνα ή τη δραστηριότητα οποιαδήποτε στιγμή, χωρίς καμία προκατάληψη από τη μεριά των ερευνητών/φοιτητών.

στ. Σαφής δέσμευση ότι σε περίπτωση συνέντευξης ή ερωτηματολογίου ο δοκιμαζόμενος δικαιούται να αρνηθεί να απαντήσει σε κάποια ειδική ερώτηση.

ζ. Σαφής δέσμευση ότι οι υπηρεσίες ή η ασφάλεια που εμπεριέχονται στο γενικό πλαίσιο της έρευνας δε θα αυξηθούν ούτε θα μειωθούν με βάση την απόφαση του δοκιμαζόμενου να συμμετάσχει εθελοντικά ή μη στην έρευνα.

η. Μια εξήγηση των μέτρων που θα ληφθούν από τη μεριά του ερευνητή, ώστε να διασφαλιστούν αφενός το απόρρητο των προσωπικών στοιχείων και αφετέρου οι πληροφορίες, που προκύπτουν από τη συμμετοχή και τις επιδόσεις του δοκιμαζόμενου.

Αν οι δοκιμαζόμενοι αναγνωρίζονται από το όνομα στο ερευνητικό χειρόγραφο προς δημοσίευση ή συζήτηση τότε θα πρέπει να λαμβάνεται άδεια από τους ίδιους, ή στο έντυπο της συγκατάθεσης ή γραπτά σε μεταγενέστερη ημερομηνία. Θα πρέπει να γνωστοποιείται στο δοκιμαζόμενο από το έντυπο της συγκατάθεσης η οποιαδήποτε συμμετοχή του σε βιντεοταινίες ή φωτογράφησή του καθώς και το ποιός θα έχει την εποπτεία τέτοιων βιντεοταινιών ή φωτογραφιών, ποιός θα έχει πρόσβαση στις ταινίες ή στις φωτογραφίες, πώς αυτές οι ταινίες ή φωτογραφίες πρόκειται να χρησιμοποιηθούν και τι θα απογίνουν οι ταινίες και οι φωτογραφίες όταν ολοκληρωθεί η έρευνα. Το έντυπο της συγκατάθεσης δεν πρέπει να περιέχει καμία γλωσσική ένδειξη που θα συντελούσε στην απαλλαγή ή οποιαδήποτε άλλη παραίτηση νομικών δικαιωμάτων αποδεσμεύοντας κάποιον ερευνητή/φοιτητή, ή κάποιο ίδρυμα από την ευθύνη. Στο κάτω μέρος του εντύπου θα πρέπει να γίνεται πρόβλεψη για την υπογραφή του δοκιμαζόμενου (ή ενός νομικά εξουσιοδοτημένου αντιπροσώπου του) και την ημερομηνία. Γενικά, ενδείκνυται να προηγείται μια δήλωση η οποία θα διασφαλίζει την προϋπόθεση ότι ο δοκιμαζόμενος ή ο αντιπρόσωπός του έχουν διαβάσει και κατανοήσει το έντυπο συγκατάθεσης. Σε περίπτωση ανηλίκων, θα πρέπει να υπογράφουν ο ένας ή και οι δύο γονείς ή οι έχοντες τη νόμιμη κηδεμονία τους. Για ανήλικους επαρκούς ωριμότητας θα πρέπει να υπογράφουν ο δοκιμαζόμενος και οι γονείς.
Η Συντονιστική Επιτροπή αποδέχεται τη δήλωση του Helsinki της Παγκόσμιας Ιατρικής Εταιρίας όσον αφορά τη διεξαγωγή κλινικής έρευνας. Όταν η έρευνα περιλαμβάνει τη χρησιμοποίηση ασθενών, οι γιατροί/φοιτητές θα πρέπει να συμμορφώνονται με τις αρχές που τίθενται σε αυτή τη διακήρυξη.
Δεν είναι απαραίτητο ο ερευνητής να περιγράφει στο υποβαλλόμενο χειρόγραφο για κρίση τις συγκεκριμένες ενέργειες που έκανε για να διεκπεραιώσει τη διαδικασία υπογραφής του έντυπου συγκατάθεσης, ή να διασφαλίσει το απόρρητο των αποτελεσμάτων ή να προστατέψει τα ατομικά δικαιώματα των συμμετεχόντων δοκιμαζόμενων. Είναι αρκετή η μαρτυρία του ερευνητή ότι αποκτήθηκε το έντυπο συγκατάθεσης από το δοκιμαζόμενο κατόπιν ενημέρωσής τουΣ ή η χρησιμοποίηση κάποιας παρόμοιας διατύπωσης. Είναι κατανοητό από τη Συντονιστική Επιτροπή του ΠΜΣ ότι μια τέτοια δήλωση εγγυάται τη συμμόρφωση του ερευνητή/φοιτητή με τις οδηγίες που εκτέθηκαν παραπάνω. Η τήρηση των παραπάνω αρχών και κανόνων είναι αποκλειστική υπευθυνότητα του επιβλέποντα καθηγητή, του διδάσκοντα πειραματικό μάθημα και του φοιτητή ο οποίος διεξάγει πείραμα. Αδυναμία τήρησης των κανόνων αυτών αποτελεί σοβαρό δεοντολογικό παράπτωμα.

1. Βλέπε Κινησιολογία, Δικαιώματα δοκιμαζομένων, 1:132, 1996.

Προηγούμενη σελ.

Αρχή  σελίδας

Επόμενη σελ.